Hoe vervang je zelf een spaak?

Het gebeurt elke fietsliefhebber een keer: een gebroken spaak. Dat lijkt een klein probleem, maar met grote gevolgen voor de stabiliteit van je fiets. Gelukkig hoef je hiervoor niet naar de fietsenmaker. Als je zelf het juiste gereedschap hebt, kun je dit zelf repareren. Je hebt dan wel wat geduld en wat inzicht nodig. We helpen je graag op weg met een praktisch stappenplan.

Stap 1: controleer of je spaak echt kapot is

Je denkt misschien dat je spaak gebroken is, maar is dat wel echt zo? Het kan ook zijn dat er iets los zit. Je kunt een losse of ontbrekende spaak gemakkelijk vinden. Je hoort dan een tikkend geluid en je voelt dat het wiel slingert.

Draai het wiel rond en kijk of er visueel iets afwijkt. Controleer of je velg nog recht is. Een gebroken spaak kan de spanning in het wiel verstoren. Dat leidt tot een onregelmatige rotatie. Heb je hier last van, dan is de kans groot dat je spaak echt kapot is.

Stap 2: verwijder het wiel

Als je bij de kapotte spaak wil komen, moet je eerst het wiel van de fiets halen. Daarvoor kun je je fiets het best stevig op een standaard of in een fietswerkstandaard zetten. Maak, indien nodig, de remmen los. Haal vervolgens voorzichtig het wiel uit de vork of achterbrug. Dit is eenvoudig bij fietsen met snelspanners. Bij fietsen met moeren heb je een steeksleutel nodig.

Wanneer je het wiel verwijdert, is het belangrijk te onthouden dat je de ketting op een kleiner tandwiel moet zetten als je het achterwiel verwijdert. Dat maakt deze stap een stuk makkelijker.

Stap 3: binnenband van de velg halen

Om de spaak correct te vervangen, moet je eerst de band en de binnenband verwijderen. Laat de lucht uit de binnenband lopen. Gebruik bandenlichters om de band van de velg te trekken. Je kunt dan de binnenband eruit halen. Je hebt nu volledig zicht op de spaakgaten.

Stap 4: gebroken spaak verwijderen

Een gebroken spaak verwijderen is niet moeilijk, maar het kan wel even puzzelen zijn. Bij een achterwiel zit de spaak vaak aan de kant van de cassette. In dat geval heb je een cassettesleutel en een kettingzweep nodig om het los te krijgen. Draai de spaaknippel los met een spaaksleutel en trek de spaak eruit.

Het kan zijn dat de gebroken spaak een defect bij de kop heeft. Dan zit deze nog vast in de naaf. Met een tang kun je het stuk er relatief gemakkelijk uit halen.

Stap 5: kies de juiste vervangspaak

Niet alle fietsspaken zijn hetzelfde. Ze verschillen in lengte, dikte, materiaal en kopvorm. Om te weten welke fietsspaak jij nodig hebt, kun je een bestaande, intacte spaak opmeten. Je kunt ook een spaakmeter gebruiken om de juiste lengte te bepalen.

Weet je niet zeker welke spaak je nodig hebt? Vraag het dan na bij de expert. In een fietsenwinkel kan je vaak goed geholpen worden. Bestel je liever online? Ook hier vind je een klantenservice met de juiste expertise. Zorg er ook voor dat je een spaaknippel hebt die bij de velg en de spaak past.

Stap 6: de spaak monteren

Heb je de juiste spaak? Dan is het tijd om deze te monteren. Steek de nieuwe spaak in het gat van de naaf. Volg het patroon van de andere spaken. In een normaal gekruist spaakpatroon is het even goed kijken hoe de spaak langs of over de andere spaken loopt. Dit is van invloed op de stevigheid van het wiel. Steek het uiteinde van de spaak door het bijbehorende gat in de velg en draai de nippel er met de hand op, tot hij lichtjes vastzit.

Stap 7: span de spaak aan

Als de spaak goed zit, kun je deze aanspannen. Draai met een spaaksleutel de spaak op spanning, maar doe dat niet te hard. Anders kun je het wiel vervormen. Probeer de spanning van de omliggende spaken te benaderen. De spaak moet ongeveer hetzelfde klinken als de anderen, als je er lichtjes tegenaan tikt. Je kunt hier ook een spanningsmeter voor gebruiken.

Stap 8: controleer het wiel

Controleer nu of het wiel nog recht loopt. Plaats het wiel terug in de fiets en laat het draaien. Slingert het? Dan moet je de spanning van de omliggende spaken bijstellen. Pas steeds kleine beetjes aan door een richtbok te gebruiken of de remmen als referentie te nemen.

Stap 9: banden opnieuw monteren

Is het wiel weer recht? Staat de spaak goed op spanning? Dan kun je nu de binnenband en de band weer terugplaatsen. Controleer eerst of de binnenband goed in de band ligt en knelvrij is. Daarna pomp je de band rustig op tot de juiste druk. Let daarbij op bobbels of onregelmatigheden. Draai het wiel rond om te controleren of het allemaal klopt.

Stap 10: de fiets testen

Zet het wiel weer terug in de fiets en zet de remmen goed vast. Test of alles werkt. Rijd daarna een kort stukje en voel of het weer stabiel aanvoelt. Is alles in orde? Dan ben je klaar en heb je de spaak succesvol vervangen!